Grzybicze uszkodzenie paznokci stóp lub grzybica paznokci odnosi się do chorób zakaźnych i jest dość powszechną patologią. Częstość uszkodzeń płytek paznokciowych na nogach we wszystkich krajach świata wynosi od 18 do 45%. Grzybica paznokci często występuje u osób starszych, chorych na nowotwory oraz chorych na cukrzycę, mięsaka Kaposiego i rybią łuskę.
Grzybica paznokci to nie tylko problem kosmetyczny. Stanowi poważne zagrożenie dla organizmu człowieka, ponieważ produkty (ksantomegnina, viomelleina, substancje antybiotykowe i penicylina) ołowiu grzyba, z długotrwałym utrzymywaniem się w dotkniętych paznokciach, mogą prowadzić do rozwoju hepatopatii, toksykodermii lekowej, a nawet Zespół Lyella.
Etiologia i epidemiologia
Czynniki wywołujące grzybicę paznokci są reprezentowane przez trzy grupy grzybów:
- dermatofity (do 95%) - Trichophyton rubrum (powoduje uszkodzenia paznokci stóp i dłoni oraz skóry), Trichophytonmentagrophytes (działa na paznokcie pierwszego i piątego palca oraz skórę 3-4 fałdów międzypalcowych) , Epidermophytonfloccosum (paznokcie pierwszego i piątego palca stopy);
- grzyby drożdżowe (do 4%) - Candida spp. (najpierw wpływa na skórę wokół paznokci, a następnie wnika w samą płytkę paznokcia);
- grzyby pleśniowe (do 1%) - Fusarium i Alternaria (najczęściej występujące w stanach niedoboru odporności).
Izolowane grzybice paznokci są rzadkie, częściej dochodzi do jednoczesnych zmian skórnych na stopach, skórze głowy i gładkiej skórze.
Zakażenie następuje poprzez artykuły gospodarstwa domowego: dywanik w łazience, kapcie, ręcznik, akcesoria do manicure; a także podczas wizyty w łaźni, saunie, basenie. Mężczyźni są bardziej podatni na tę patologię niż kobiety. Zasadniczo dorośli cierpią na grzybicę paznokci; wśród dzieci przypadki grzybicy paznokci są rzadkie.
Do grupy ryzyka należą osoby obsługujące łaźnie, personel wojskowy, sportowcy, osoby regularnie odwiedzające łaźnie i sauny, górnicy.
Źródłem zakażenia jest skóra stóp osoby zakażonej, niekiedy chorują całe rodziny.
Patogeneza
Grzybica paznokci jest siedliskiem infekcji grzybiczej, która może powodować uczulenie organizmu. Ponadto grzyby uwalniają substancje toksyczne dla organizmu ludzkiego.
Czynnikami predysponującymi do infekcji są urazy skóry stóp i paznokci, które pojawiają się, gdy palce u stóp są uciskane ciasnym obuwiem; wilgotne i ciepłe środowisko stworzone przez niskiej jakości buty wykonane z nienaturalnych materiałów; obecność poważnych chorób, stanów niedoboru odporności, starości.
Objawy choroby
W zależności od różnicy w objawach wyróżnia się cztery formy grzybicy paznokci:
- Grzybica paznokci dystalna boczna (podpaznokciowa)Najpopularniejszy. Czynniki sprawcze to czerwony trichophyton, candida i niezwykle rzadko grzyby pleśniowe. W przypadku tego typu zmiany grzyb w łożysku paznokcia przedostaje się ze skóry przez wolny brzeg paznokcia i rozprzestrzenia się w kierunku macierzy. W tym przypadku płytka paznokcia z powodu hiperkeratozy stopniowo odchodzi od łożyska i nabiera żółtawego koloru. Może dojść do pogrubienia płytki paznokcia, a zanieczyszczenie bakteryjne nadaje paznokciom kolory od zielonkawego do brudnego brązu.
- Biała powierzchowna grzybica paznokciNajczęściej wywoływana jest przez Trichophyton mentagrophytes, który powoduje powstawanie białych plam na powierzchni płytki paznokcia, które w miarę postępu procesu łączą się. Ten typ grzybicy paznokci występuje u starszych pacjentów z deformacją palców u nóg, w których jeden palec obejmuje sąsiedni. Płytka paznokcia staje się dystroficzna, kruszy się, jest pomalowana na szarawy lub brązowawy kolor, ale nie ma to wpływu na macierz i nabłonek łożyska, nie ma też żadnych objawów zapalnych ze skóry.
- Grzybica paznokci proksymalna podpaznokciowanajrzadszy typ, w którym patogen, najczęściej czerwony trichophyton, wnika w płytkę paznokcia ze skóry lub z fałdu okołopaznokciowego, a następnie rozprzestrzenia się wzdłuż niej i dociera do macierzy i dystalnych części płytki paznokcia. W rezultacie obserwuje się rozległe oderwanie płytki paznokcia. Przy wtórnym wysianiu bakterii płytka paznokcia zmienia kolor.
- Całkowita dystroficzna grzybica paznokcirozwija się jako powikłanie dystalnej bocznej lub znacznie rzadziej proksymalnej podpaznokciowej, występuje również w przewlekłej kandydozie podskórnej. W tej formie cały paznokieć jest całkowicie zniszczony, wałek paznokcia jest nieobecny lub patologicznie pogrubiony, podczas gdy normalna płytka paznokcia nie może się uformować.
Wszelką grzybicę paznokci należy odróżnić od łuszczycy, egzemy, liszaja płaskiego i innych chorób skóry. Aby potwierdzić diagnozę, konieczne jest wykonanie mikroskopii patologicznego materiału ze zmiany i zasianie patogenu na specjalnych podłożach identyfikacyjnych.
Leczenie grzybicy paznokci
Przepisując leczenie pacjentowi z grzybicą paznokci, należy wziąć pod uwagę szereg czynników: rodzaj patogenu, rozpowszechnienie procesu, ogólny stan pacjenta i jego możliwości finansowe.
- Środki miejscowe są często stosowane w leczeniu grzybicy paznokci dystalnej i bocznej podpaznokciowej z uszkodzeniem nie więcej niż 3 paznokci, a także u pacjentów, którzy są przeciwwskazani do stosowania leków przeciwgrzybiczych w tabletkach. Do najskuteczniejszych preparatów miejscowych należą kremy i lakiery. Często łączy się je ze sobą, aby uzyskać szybszy efekt terapeutyczny. Preparaty zawierają wysokie stężenia substancji aktywnych, działają skutecznie na powierzchni płytki paznokcia, ale nie zawsze są w stanie przedostać się do łożyska paznokcia, gdzie znajdują się najbardziej uporczywe grzyby. W takich przypadkach dotkniętą płytkę paznokcia usuwa się chirurgicznie lub za pomocą specjalnych środków chemicznych - keratolityków, a leczenie miejscowe jest kontynuowane. Ta metoda jest uciążliwa tylko ze względu na czas trwania procesu, ponieważ wymaga starannego przestrzegania schematu leczenia przez cały czas, w którym rośnie zdrowa płytka paznokcia. W takim przypadku maści należy nakładać codziennie, a lakiery tylko raz w tygodniu.
- Terapia systemowa jest bardziej skuteczna i niezawodna w leczeniu grzybicy paznokci; stosuje się ją w przypadku nieskutecznego leczenia miejscowego. Wskazaniami do powołania leków ogólnoustrojowych są późne stadia grzybicy paznokci dystalnej bocznej i proksymalnej, a także grzybicy paznokci całkowitej.
Wybór leku do leczenia systemowego powinien być uzasadniony, biorąc pod uwagę zarówno farmakokinetykę, jak i spektrum działania oraz przeciwgrzybicze działanie każdego środka. Nie należy zapominać, że każdy lek może zapewnić wyraźny efekt terapeutyczny, jeśli jest prawidłowo przepisany.